آناتومی دندان(عصب، ریشه)،انواع،تعداد،ساختار دندان
آناتومی دندان(عصب، ریشه)،انواع،تعداد،ساختار دندان را با هم در این مقاله بررسی می کنیم.دندان ها جزو سخت ترین و محکم ترین قسمت از اجزای بدن انسان به شمار می آید.هر کسی در طول عمر خود داشتن دو نوع دندان را به طور طبیعی تجربه می کند.
دندان شیری و دندان های دائمی:دندان های شیری موقتی هستند.تشکیل دندان های شیری از جنینی آغاز می شود و در حدود ۶ ماهگی پس از تولد شروع به رشد می کنند و تا حدود ۳ سالگی همه ی دندان های شیری رشد کرده اند.دندان شیری در سن ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی شروع به ریختن می کنند و جای خود را به دندان های دائمی می دهند.هر شخص در ۱۲ تا ۱۴ سالگی خود تقریبا تمام دندان های دائمی اش شکل گرفته است به جز دندان های عقل.دندان ها معمولا به صورت موازی رشد می کنند،به عنوان مثال دندان آسیاب بالایی سمت چپ باید همزمان با دندان آسیاب بالایی راست( همتای خود) رشد کند.اولین دندان دائمی که در ۶ سالگی بیرون می آید دندان آسیاب است.هر شخص ۳۲ دندان دائمی دارد که ۴ تای آن دندان عقل است.
درست است که دندان ها بخش کوچکی در مقابل بدن را در بر می گیرند اما نقشی بسیار مهم و تاثیر گذار تر نسبت به سایر اعضای بدن دارند.نقشی که در ظاهر طرح لبخند زیبا برای شما ایفا می کند و همین طور در صحبت کردن و تلفظ درست کلمات و در خوردن و جویدن غذا هم مهم ترین نقش را دارد.
اگر دندان های شما دچار ایراد و نقصی شوند علاوه بر تاثیر بر روی زیبایی چهره ی شما هنگام خندیدن و یا صحبت کردن،در خوردن و جویدن غذاها هم دچار مشکل خواهید شد و این باعث می شود غذای شما به خوبی هضم نشود و به سایر اعضای بدن مثل معده،روده و… آسیب بزند.پس دندان می تواند نقشی تاثیر گذار در سایر اعضای بدن داشته باشد.اما متاسفانه اکثرا مراقبت های توصیه شده در جهت حفظ سلامت دندان را جدی نمی گیرند و این باعث می شود دندان ها به مرور زمان دچار چوسیدگی شود و فرسوده شوند و یا حتی به طور کل دندان یا دندان هایی را از دست بدهند که باید برای جایگزین کردن آن هزینه و وقت بگذارند و از روش هایی مثل ایمپلنت یا لمینت و… استفاده کنند.
انواع دندان و کاربرد آنها
هر شخص بالغی ۳۲ دندان دارد که ۱۶ تا در فک بالا و ۱۶ تا در فک پایین است،که ممکن است در بعضی افراد به دلیل نقایص مادرزادی و یا به دلایل ژنتیکی تعداد دندان ها کم تر یا بیش تر باشد.این دندان ها ۴ نوع متفاوت دارند که هر کدام وظیفه ی خاص خود را دارند:
دندان های ثنا:
دندان های ثنا در قسمت جلویی فک قرار دارد تعداد آنها ۸ تا است که ۴ تای آن در فک بالا و ۴ تا در فک پایین قرار دارد. وظیفه ی آن ها گاز گرفتن غذاها است.این دندان ها به دلیل اینکه در جلو قرار دارند و تاثیر مستقیم بر چهره دارند باید خیلی مراقبت شوند.نام دیگر این دندان ها دندان پیشین است.دندان شیری پیشین در سن حدود ۶ ماهگی معمولا نمایان می شود و دندان دائمی پیشین در سن ۶ تا ۸ سالگی نمایان می شوند.
دندان های نیش:
تعداد دندان های نیش ۴ تا است که ۲ تا در بالا و ۲ تا در پایین قرار دارد.این دندان ها تیز ترین دندان هستند.وظیفه ی آنها تکه تکه کردن غذا است.دندان شیری نیش در ۱۶ تا ۲۰ ماهگی ابتدا در فک بالا و سپس در فک پایین رشد می کند،و دندان نیش دائمی برعکس آن اول در فک پایین و در سن حدود ۹ سالگی و سپس در فک بالا و در حدود سن ۱۱ سالگی خود را نشان می دهند.
دندان آسیاب:
افراد بالغ به طور نرمال دارای ۱۲ دندان آسیاب هستند که آنها به سه دسته تقسیم می شوند.
دندان آسیاب کوچک:
فاصله بین دندان آسیا بزرگ و نیش توسط دندان آسیایی کوچک پر می شود که به آن دندان پر مولر نیز گفته می شود. وظیفه این دندان ها له کردن غذا هست. این دندان ها دارای دو کانال هست.این دندان در سن ۶ سالگی و بلافاصله بعد از افتادن دندان‌های شیری رشد می کند.
دندان آسیاب بزرگ:
که بعد از دندان آسیاب کوچک قرار دارد که به آن دندان آسیاب دوم نیز گفته می شود.در سن حدود ۱۲ تا ۱۳سالگی رشد می کند.
دندان آسیاب عقل:
این دندان را اکثرا به نام دندان عقل می شناسند که تعداد آن ۴ تا است دو تا در بالا و دو تا در پایین قرار دارد.در حدود ۱۸ تا ۲۰ سالگی در می آید .دندان عقل اگر به خوبی رشد نکند می تواند به سایر دندان ها فشار آورده و مشکلاتی ایجاد کند.بنابراین خیلی از افراد این دندان را اگر دچار مشکل شود خیلی زود می کشند.برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله ی دندان عقل چیست را مطالعه کنید.
بخش های تشکیل دهنده ی دندان:
گفتیم که دندان یکی از سخت ترین عضو های بدن به شمار می آید و قسمتی از دندان که قابل مشاهده است فقط نیمی از دندان است و بقیه آن در داخل لثه و استخوان فک قرار دارد.دندان را به سه بخش تقسیم می کنیم
ریشه،گردن،تاج
۱_ریشه دندان
ریشه مهم ترین قسمت دندان است و دو سوم ساختار دندان را در بر می گیرد. که قابل مشاهده نیست.در واقع ریشه از خط لثه به سمت استخوان فک می رود.ریشه ی دندان داخل استخوان فک قرار دارد،و دندان ها را در جای خود ثابت و محکم نگه می دارد.دندان های مختلف تعداد ریشه های مختلفی دارند.مثلا دندان های پیشین و دندان های نیش دارای یک ریشه و دندان های آسیاب دو یا سه ریشه دارند.البته تعداد ریشه ها در بعضی افراد متفاوت است.قسمت های مختلف ریشه ی دندان:
کانال ریشه: گذرگاهی که پالپ دندان را در بر می گیرد.و به آن کانال پالپ نیز گفته می شود.
استخوان فک: این استخوان دارای حفره هایی است که ریشه را در خود جای داده و پشتیبانی استحکام دندان ها را بر عهده دارد.
رباط پریودنتال: دسته هایی از الیاف بافت همبند هستند. یک انتهای هر دسته به سمنتومی که ریشه دندان را می پوشاند متصل می شود و انتهای دیگر این الیاف، ریشه دندان را به استخوان فک (آلوئولار) متصل می‌کند و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند و به دندان اجازه می‌دهد در برابر گاز گرفتن و جویدن مقاومت کند.این قسمت از فیبر کلاژن و بافت همبند ساخته شده است و شامل رگ های خونی و اعصاب می باشد.
سمنتوم: این بخش که از یک ماده تشکیل شده است، ساختاری شبیه به استخوان دارد که رباط پریودنتال در آن قرار می گیرد و به علت جنس استخوان مانند این بخش، در استحکام و دوام دندان بسیار تاثیر دارد.
رگ های خونی و اعصاب: به کمک این بخش رباط پریودنتال می تواند از مواد مغذی تغذیه کند. همچنین رگ های عصبی نیروی مورد استفاده برای جویدن را کنترل می کنند.
۲_گردن
گردن قسمتی دیگری است از آناتومی دندان،که به قسمتی که بین تاج و ریشه ی دندان قرار دارد گردن می گویند و خود سه بخش دارد:
لثه: لثه ها بخش صورتی رنگ و گوشتی هستند که به گردن دندان و سمان وصل می باشد.
پالپ: این قسمت که با عنوان مغز دندان نیز شناخته می شود یکی از قسمت های داخلی دندان می باشد که از رگ های خونی و بافت های عصبی تشکیل شده اند.
حفره پالپ: این قسمت فضای داخل تاج دندان می باشد که شامل پالپ می باشد.
۳_تاج
قسمتی از دندان که بیرون از لثه قرار دارد و قابل مشاهده است را تاج دندان می گویند که تاج دندان هم خود از دو بخش تشکیل شده است:
مینا: مینا سخت ترین ماده در بدن انسان است، حتی سخت تر از استخوان. زیرا این ماده معدنی از فسفات کلسیم کریستالی ساخته شده است. و به اندازه یک کریستال سخت می باشد.وظیفه این قسمت را می توان محافظت از دندان ها در برابر انواع باکتری ها بیان کرد.مینای دندان بیرونی ترین قسمت دندان است که در تماس مستقیم با غذاها و خوراکی ها است.
عاج:عاج زیر مینای دندان قرار دارد بافت آن از مینا کمی نرم تر است.و ساختار آن بافتی معدنی دارد و مانند دندان است.وظیفه ی آن محافظت در برابر گرما و سرما است.مینا حالتی کریستالی و شکننده دارد اما عاج حالت ارتجاعی دارد.
آناتومی و ساختار دندان کودکان
به دندان هایی که در کودکان در حدود ۶ ماهگی شروع به نمایان شدن می کند،دندان شیری می گویند که در حدود ۶ تا ۱۰ سالگی می ریزند و دندان های دائمی جایگزین آن می شوند.البته دندان های شیری در زمانی که کودک در شکم مادر است شکل می گیرد و ۶ ماهگی تا سه سالگی از لثه بیرون می آیند.کودکان دارای ۲۰ دندان هستند که شامل: چهار دندان پیشین، دو دندان نیش و چهار دندان آسیاب در هر فک می باشد.
تفاوت دندان های دائمی و شیری:
دندان های شیری تیز تر و سفید تر از دندان های دائمی هستند.مینا و عاج دندان های شیری نازک تر از دندان های دائمی است بنابراین باعث می شود تا زودتر سابیده شوند.همچنین ریشه ی دندان های شیری ضعیف تر است.
مشکلات و بیماری هایی که در دندان ایجاد می شود:
یکی از شایع ترین اتفاقاتی که ممکن است برای آناتومی دندان ایجاد شود سوراخ شدن دندان ها است.علت این سوراخ شدن تجمع و نفوذ باکتری های اسیدی است که در اثر عدم رعایت بهداشت به صورت اصولی ایجاد می شود.این باکتری ها به مرور زمان روی دندان می مانند و باعث پوسیده گی و ایجاد حفره می شوند.و در صورتی که این موضوع پیگیری نشود این حفره عمیق تر می شوند و راه نفوذ باکتری ها به عمق دندان یعنی ریشه ی دندان باز می شود و نیاز به عصب کشی و سایر درمان های پزشکی می شود.
پالیپ:
وقتی در دندان حفره ایجاد می شود و این حفره عمیق می شود.ممکن است در اثر مرور زمان باعث ایجاد عفونت شود که درد خیلی زیادی به همراه خواهد داشت.
آبسه:
عفونت در دندان وقتی که شدید شود ایجاد آبسه می کند و باعث تورم می شود.این مورد نشان دهنده ی چرک و عفونت است که بسیار حاد شده.چنین موردی می تواند به حدی درد آور باشد که حتی گوش و گردن شخص هم دچار درد شود و یا در صورت عدم پیگیری به مغز شخص هم آسیب بزند.در صورت بروز علائم آبسه فورا به دندان پزشک مراجعه کنید.
علائم آبسه:
- درد
- تورم
- تب
- آلرژی دندان ها به هرگونه فشار و یا تغییر دما
پریودنتال:
این بیماری مختص لثه است و بسیار هم شایع است.لثه بخاطر بافت نرمی که دارد نسبت به سایر قسمت های دندان در معرض آسیب است.علائم این بیماری موارد زیر است:
- درد
- شل شدن دندان ها
- قرمزی و تورم و خونریزی
- بد بو شدن دهان
از اینکه این مقاله را مطالعه کردید از شما سپاس گذاریم و امیدواریم کمکی در جهت حفظ سلامتی شما کرده باشیم.برای دریافت مشاوره رایگان با مطب خانم دکتر عطیه تقوایی تماس بگیرید.
آدرس : شریعتی ، بالاتر از سه راه یخچال رو به روی مترو قلهک ، جنب خانه درسا ، پلاک ۱۴۹۵ ، طبقه سوم ، واحد۱۳
شماره تماس : ۰۲۱۲۲۶۴۳۵۶۸
