علت خشکی دهان + علائم و درمان

خشکی دهان زمانی اتفاق می افتد که غدد بزاقی به اندازه ی کافی ترشح نمی شوند. اکثریت افراد دچار خشکی دهان شده اند، چه کوتاه مدت و چه بلند مدت. در این شرایط فرد احساس می کند به علت خشکی زیاد زبانش را نمی تواند در دهان بچرخاند.

در صورتی که این عارضه خیلی حاد باشد به آن زروستومیا می گویند. غدد ترشح کننده اصلی بزاق سه عدد هستند که در قسمت های بنا گوش، زیر فک و زیر زبان جای گرفته اند، که بزاقی را که مخلوطی از آب و آنزیم است از طریق مجاری بزاق درون حفره دهان می ریزند. در موارد کمتر ، خشکی دهان ممکن است در اثر بیماری ایجاد شود که به طور مستقیم بر غدد بزاقی تأثیر می گذارند.

خشکی دهان بسیار ناخوشایند است. باعث سخت بلعیدن مواد غذایی و همچنین بوی بد دهان می شود. بزاقی که ترشح می شود خود عاملی است برای حفظ سلامت دهان و دندان. بزاق دهان مواد غذایی گیر کرده در لا به لای دندان ها را تا حد زیادی شست و شو داده و پاکسازی می کند. موادی مثل کلسیم در بزاق دهان وجود دارند که دندان ها و لثه را تقویت می کند.

غدد ترشح کننده ی بزاق بناگوش ،زیر فک و زیر زبان و هزاران غده بزاقی جزئی در سراسر دهان وجود دارد.

نام های دیگر بیماری خشکی دهان چیست؟

خشکی دهان در موارد مختلف نام های متفاوتی هم دارد و به نام های زیر شناخته می شود:

1. زروستومیا
2. پاستیس
3. دهان پنبه ای
4. دهان کویری
5. دهان خمیری
6. سندرم خشکی دهان

فایده ی ترشح بزاق دهان چیست؟

1. باعث می شود صحبت کردن راحت تر شود.
2. بلعیدن غذا آسان می شود.
3. به واسطه آنزیم های موجود در بزاق، غذا نرم می شود و هضم غذا راحت تر می شود
4. نفس کشیدن راحت تر انجام می گیرد
5. به خاطر آنزیم های بزاق عفونت های حفره دهان و دندان کمتر می شود
6. بزاق از طریق از بین بردن باکتری ها از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند

علل ایجاد خشکی دهان

۱_ مصرف برخی از دارو ها باعث ایجاد خشکی دهان می شود. به عنوان مثال برخی از این دارو ها را نام می بریم :آنتی هیستامین ها و دارو های فشار خون و همچنین دارو های ادرار آور، دارو های مربوط به بیماری پارکینسون، دارو های شل کننده عضلات، دارو های افسردگی و آرام بخش ها از جمله این دارو ها هستند که باعث ایجاد خشکی دهان می شوند. همچنین بیماران سرطانی که تحت پرتو درمانی قرار می گیرند ممکن است احساس خشکی در دهان را داشته باشند، زیرا یکی از عوارض اشعه های پرتو درمانی ،کم شدن رطوبت بدن است.

۲_ مصرف دخانیات ،مشروبات الکلی و مواد مخدر

دلیل دیگری که باعث احساس خشکی دهان می شود مصرف دخانیات و مشروبات الکلی است، الکل باعث جذب رطوبت دهان می شود و در نتیجه مصرف مداوم آن این عارضه را تشدید می کند. مصرف مواد مخدر  و دخانیات هم باعث آسیب به غدد تولید کننده بزاق می شود و در طولانی مدت باعث کاهش تولید بزاق می شود که بوی بد دهان را هم به دنبال دارد همچنین مصرف این مواد یکی از دلایل ابتلا به سرطان های دهان محسوب می شود.

۳_ برخی بیماری ها

بیماری هایی مانند دیابت به دلیل کاهش آب بدن و افزایش ادرار یکی از دلایل شایع ایجاد این مشکل هستند، همچنین بیماری هایی مانند اوریون، کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12، اختلالات تیروئید ،تب زیاد و … می توانند چنین عارضه ای را برای بدن ایجاد کنند.

۴_ تشنگی و گشنگی و گرما

اگر مدت زیادی چیزی نخورید و یا ننوشید و یا اگر طولانی مدت در معرض گرما باشید ، رطوبت بدن شما کاهش پیدا می کند یکی از عوارض آن ایجاد خشکی دهان است. در صورتی که غذا بخورید بزاق دهان شما بیشتر ترشح می شود و علاوه بر آن در اکثر مواد غذایی آب و جود دارد مثل میوه ها که می تواند رطوبت بدن را تا حدودی تامین کند.

۵_ آسیب عصبی

یک زخم یا جراحی که باعث آسیبی به سر و گردن شما شود می‌تواند باعث خشکی زبان و دهان شود.

۶_ افزایش سن

بسیاری از افراد، در اثر افزایش سن به خشکی دهان مبتلا می‌شوند. عوامل موثر در خشک شدن دهان شامل استفاده از داروهای خاص، تغییر توانایی بدن در هضم داروها، تغذیه نامناسب و مشکلات سلامت طولانی مدت هستند. داروهای شیمی درمانی می‌توانند ماهیت و مقدار تولید بزاق را تغییر دهند. این تغییر ممکن است موقتی بوده و جریان طبیعی تولید بزاق پس از تکمیل دوره درمان دوباره به حالت عادی برمی‌گردد. درمان به روش پرتو درمانی در قسمت سر و گردن به غدد بزاقی آسیب رسانده و باعث کاهش قابل توجهی در تولید بزاق می‌شوند. این مشکل ممکن است با توجه به میزان پرتو درمانی و محل مورد درمان، موقت یا دائمی باشد. همچنین اختلالات گوارشی هم می تواند دلیلی برای خشکی دهان باشد.

۷_ تنفس با دهان

یکی دیگر از علت های خشکی در ناحیه دهان، تنفس با دهان است این اتفاق که بیشتر در زمان مسدود شدن مجاری بینی به دلیل سرماخوردگی و آنفولانزا و یا حساسیت های فصلی ایجاد می شود و همچنین در خواب که برخی از افراد با دهان نفس می کشند باعث می شود که چنین احساسی را تجربه کنند.

۸_ کم آبی

به دلیل کمبود مایعات کافی بدن خشکی دهان ایجاد می شود.

۱۰_ پوسیدگی های عمیق

پوسیدگی های عمیق دندانی، می تواند موجب آسیب دیدگی و التهاب لثه شود. بیماری های لثه به مرور زمان موجب کاهش بزاق دهان می شود.

۱۱_ سندرم شوگرن

سندرم شوگرن ، که بیشتر در زنان یائسه رخ می‌دهد ، یک بیماری خود ایمنی است که به ویژه غدد بزاقی و اشکی را درگیر می کند. شخص مبتلا به سندروم شوگرن معمولا با کاهش ترشح بزاق مواجه است. بیشتر از ۹۰% افراد مبتلا به سندرم شوگرن دچار خشکی دهان می شوند. خشکی چشم، بینی، گلو، پوست و واژن هم از سایر مشکلات مربوط به این بیماری محسوب می شود.

علائم خشکی دهان چیست؟

1. به دلیل حساسیت یک دندان یا بیشتر
2. تشنگی بیش از اندازه
3. بوی بد دهان
4. خشکی یا چسبندگی داخل و اطراف دهان
5. سخت خوردن، بلعیدن یا صحبت کردن
6. بزاق دهان کف آلود یا زیاد
7. گلو درد
8. خشکی راه هوایی
9. حساسیت زبان به خاطر خشکی و ترک برداشتن آن
10. گزش یا درد در ناحیه دهان یا احساس از دست دادن یا تغییر مزه و طعم
11. احساس نیاز به نوشیدن آب یا مایعات دیگر مخصوصا حین خوردن غذا
12. مشکل در صحبت کردن
13. مشکل در بلعیدن غذاهای خشک
14. تورم یا عفونت مکرر غده بزاقی
15. ترک برداشتن لب ها مخصوصا در گوشه دهان و پوسته پوسته شدن لب ها
16. ایجاد زخم دهانی در اشخاصی که دندان مصنوعی دارند
17. عدم وجود بزاق کافی در داخل دهان
18. ایجاد تغییر در بافت مخاط موجود در سطح داخلی گونه و زبان
19. وجود شواهد عفونت قارچی
20. ایجاد یا بیشتر شدن پوسیدگی دندان به ویژه در جاهایی که تا پیش از این پوسیده نشده است. و افزایش پلاک دندان.

روش های درمان خشکی دهان

1.  گفتیم که داروهایی هستند که باعث خشکی دهان می شوند و در صورتی که از مصرف دارو ها دچار خشکی دهان شدید، به پزشک خود مراجعه کنید و از او بخواهید که یا دارو هایتان را عوض کند ،یا مقدار مصرف آن را کاهش دهد.
2. برخی محصولات هستند که بزاق دهان را افزایش می دهند و به عنوان مرطوب کننده ی دهان شناخته می شوند. این محصولات هم می تواند دهان شویه ها باشد و هم می تواند بزاق مصنوعی و روان ساز ها باشد.
3. در صورت شدید بودن خشکی دهان به دندان پزشک مراجعه کنید و دارو هایی که تجویز می کند را به طور مرتب استفاده کنید. این دارو ها می تواند بزاق دهان را تحریک کند و افزایش دهد. داروهایی که برای تحریک تولید بزاق تجویز می شوند ،معمولا شامل پیلوکارپین (سالوژن) یا سویملین (Evoxac) هستند.
4. آب زیاد بنوشید. هیچ چیزی مثل نوشیدن آب فراوان برای رفع خشکی دهان موثر نیست
5. ذره ذره نوشیدن مایعات بدون گازدار و بدون قند
6. آدامس هایی که حاوی زایلیتول (گزیلیتول) هستند
7. استفاده از کربوکسی متیل سلولز به عنوان دهانشویه ممکن است کمک کند
8. اجتناب از دهانشویه هایی که حاوی الکل هستند
9. در هنگام خواب از پروتز دندانی (دندان مصنوعی) استفاده نکنید.
10. خوردن غذاهایی مانند هویج یا کرفس
11. تنفس از طریق بینی، زیرا این عمل کمتر از زمانی که با دهان نفس می کشید، دهان را خشک می کند.
12. استفاده از دستگاه بخور برای اضافه کردن رطوبت به اتاق خواب که وقتی در هنگام خوابیدن دهانتان باز می ماند و خروپف می کنید، می تواند باعث خشکی دهانتان شود.
13. ترک کردن تنباکو و دخانیات
14. اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین
15. پاستیل بدون قند بخورید و یا آدامس بدون قند بجوید، تا حدود زیادی به ترشح بزاق کمک می کند.
16. ترک غذا و نوشیدنی های اسیدی
17. به صورت مکرر از غذاهای خشک مصرف نکنید
18. اجتناب از مصرف زیاد ادویه ها و مخصوصا نمک
19. عدم مصرف نوشیدنی های بیش از حد گرم یا سرد
20. مصرف الکل را باید به حداقل رسانیده و یا به طور کلی از آن اجتناب کرد و کافئین را هم به اندازه متعادل مصرف نمائید.
21. غذاهای خوشمزه درست کنید. در صورتی که دچار خشکی دهان شدید ، سعی کنید غذاهایی که اشتها آور هست و یا به اصطلاح آب دهانتان را راه می اندازد مصرف کنید. زیرا باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شود.
22. شربت لیمو برای افزایش بزاق دهان بسیار موثر است.
23. چای زنجبیل هم نوشیدنی ای است که به افزایش بزاق دهان کمک می کند.
24. همچنین خوردن روزانه یک قاشق از مخلوط آلوئه ورا، عسل و آب نیز می تواند در بهبود این عارضه تاثیرگذار باشد. کافی است یک ربع قبل از غذا خوردن، یک قاشق سوپ خوری میل کنید
25. یکی دیگر از روش های درمان خشکی دهان، استفاده از آب نمک است. برای اینکار باید در ابتدا آب و نمک را ترکیب نموده و روی اجاق بجوشانید. در هنگام بیدار شدن از خواب، مقداری از آب نمک جوشانده شده را، به صورت ناشتا میل نمایید. البته این نمک باید خیلی کم باشد در حد یک پنس در یک لیوان آب.

از اینکه این مقاله را مطالعه کردید از شما سپاس گذاریم و امیدواریم کمکی در جهت حفظ سلامتی شما کرده باشیم. برای دریافت مشاوره رایگان با مطب خانم دکتر عطیه تقوایی تماس بگیرید .

آدرس : شریعتی ، بالاتر از سه راه یخچال رو به روی مترو قلهک ، جنب خانه درسا ، پلاک ۱۴۹۵ ، طبقه سوم ، واحد۱۳

شماره تماس : ۰۲۱۲۲۶۴۳۵۶۸